,,Wie ben jij? Ben jij een spook?” Hoofdrolspeler Bas Keijzer spreekt de woorden uit tijdens een van de laatste repetities op het met bomen omgeven veld bij de manege. Daar zal de ontknoping plaatsvinden van het muziektheaterstuk Welstaat. Die staat verwijst naar het roemruchte verleden van de grond waarop wordt gespeeld. Het is de plek waar Johannes van den Bosch zijn kolonieplan realiseerde. ,,Zijn idee was eigenlijk heel positief”, vertelt Karin Netten, artistiek leider van het Zwolse productiehuis Kameroperahuis. ,,Het was het startpunt van de verzorgingsstaat.”

Toen het productiehuis twee jaar geleden aanklopte bij de provincie Drenthe werd al snel duidelijk dat het jubileum van de Maatschappij van Weldadigheid een prima kapstok kon zijn. Natuurlijk, ook Het Pauperparadijs dook dertig kilometer verderop in Veenhuizen al in die geschiedenis, maar Netten zag nog volop mogelijkheden. ,,Het grootste verschil is dat Het Pauperparadijs is gebaseerd op het verhaal van de onvrije kolonie. Frederiksoord was een vrije kolonie. En het mooie is dat hier nog altijd, in het kantoor waar Van den Bosch is begonnen, mensen bezig zijn met de vraag wat weldadigheid is en hoe we kunnen zorgen voor die inclusiemaatschappij.”

Fictief oord

Welstaat is een fictief oord in de bossen van Frederiksoord. ,,Zo willen we het publiek met een frisse blik laten kijken naar de thematiek die nu nog actueel is. We hebben Poetins en Trumps en staan erbij en kijken ernaar. Maar wat is goed leiderschap? Hoe leef je samen als binnen een gemeenschap verschillende ideeën leven? Ons uitgangspunt is dat hier ooit een gemeenschap leefde die in de persoon van Hannah een hele mooie leider had. Toen zij overleed, is die samenleving in drie groepen uit elkaar gevallen. Welstaat wordt te koop gezet met als doel een nieuwe leider te vinden. In die realiteit kom je als bezoeker binnen.”

,,We wilden toen we eenmaal hadden kennisgemaakt met dit mooie gebied hoe dan ook iets met een wandelroute doen en het publiek niet meteen op de tribune laten plaatsnemen”, legt Netten uit. De maximaal vijfhonderd bezoekers per avond worden tijdens het eerste deel van de voorstelling in groepen door drie verschillende clans rondgeleid door het bos. De aanhangers van Hannah, de boerenclan en een stel ondernemers, voorstanders van tiny houses, hebben uitgesproken ideeën over de toekomst van Welstaat. Ze proberen het publiek in te nemen voor hun plan om de nalatenschap van Hannah te redden. Die Hannah is vereeuwigd in een grafmonument dat midden op het veld staat, de locatie voor het slotstuk. Voor dat beeld stond Sara van Gennip model. Zij, een van de twee schrijvers van het stuk, fungeert ook als blikvanger op het affiche. De route leidt ook langs Huis Westerbeek waar stichter Van den Bosch woonde. In Welstaat is dit het geboortehuis van Hannah.

Lokale gemeenschap

Voor het Zwolse productiehuis is deze locatievoorstelling met afstand de grootste klus waar de schouders onder wordt gezet. En voor Netten stond meteen vast dat de lokale gemeenschap bij het project moest worden betrokken. ,,Het is immers het feest van de mensen die hier wonen, niet heel Amsterdam hoeft hier komen te zitten.” Aan het stuk wordt meegewerkt door tal van inwoners van het dorp. Naast de elf professionele acteurs en vijf musici wordt in totaal door zo’n tweehonderd mensen meegewerkt aan de voorstelling. Zo staat onder meer een plaatselijk koor op een bloemencorsowagen en bezingt als de witte wieven van Welstaat de gestorven leider Hannah. ,,We hebben het onszelf niet gemakkelijk gemaakt, maar we geloven in de verbindende rol die locatietheater kan spelen door bewoners erbij te betrekken. Daarnaast koppelen wij graag professionals aan onze talenten.” Zo wordt regisseur Pepijn Cladder bijgestaan door Céline Hoex en componist Jan Pieter Koch door Stan Verberkt.

Bas Keijzer acteerde in talloze films, tv-series en theaterproducties, waaronder Alles is liefde, Flikken Rotterdam en Ciske de Rat. Ditmaal speelt hij de rol van charismatische nieuwe leider, een soort Messias, die letterlijk uit de lucht komt vallen. Met zijn gezin vierde hij in de zomer nog vakantie in Diever. Hij heeft al gemerkt dat de bevolking van Frederiksoord welwillend tegenover de voorstelling staat. ,,Ik ben een uurtje gaan fietsen en ik heb gemerkt dat men elkaar hier groet. En het wordt wel gezien dat er iets gebeurd: Die man met dat petje, dat is die acteur. Ik heb het gevoel dat de bereidwilligheid hier groot is.”

Welstaat is van 19 t/m 30 september te zien in Frederiksoord. De voorstelling is, net als het net afgelopen IntoNature, onderdeel van het hoofdprogramma van Leeuwarden-Fryslân Culturele Hoofdstad van Europa 2018. Meer info: www.welstaat.nl.